Motivatie leerdoelen

Motiveer leerlingen en studenten voor leerdoelen aan de hand van vijf principes van de goal setting theory Deel 1: Motivatie, leerdoelen de goal setting theory

Demotivatie in het onderwijs

Steeds meer scholen dragen de wens uit om te werken vanuit leerdoelen. In drie vorige blogs over leerdoelen stonden Valentina en Hannelore daarom stil bij de vragen waarom je leerdoelen zou willen gebruiken, hoe je die formuleert en hoe leerdoelen vallen binnen drie belangrijke onderwijskundige concepten. Die vragen kunnen beantwoorden garandeert nog niet dat je leerlingen en studenten (vanaf nu: L&S) enthousiast met leerdoelen aan de slag gaan. Integendeel zelfs, leerdoelen kunnen abstract, vaag en demotiverend werken. Gedemotiveerde studenten zijn lastiger te onderwijzen en leren minder; ook de onderwijsinspectie (2019) en het LAKS ( 2020) trokken hier eerder al over aan de bel  Daarom staan we in dit tweeluik stil bij de motivationele aspecten van leerdoelen. Hoe kun je L&S motiveren om aan de slag te gaan met leerdoelen?

 

Moeten we überhaupt wel moeite steken in de motivatie voor leerdoelen?

Een vraag die eerst beantwoord moet worden is in hoeverre motivatie überhaupt wenselijk en noodzakelijk is.  Over het belang van de rol van motivatie in het onderwijs bestaat namelijk behoorlijk wat discussie. Aan de ene kant staan voorstanders die vinden dat motivatie de basis is van kennisontwikkeling. Denk daarbij aan quotes als ‘education is not the filling of a pail, but the lightning of a fire’ (William Butler Yeats) en “De maatstaf voor een geslaagde opleiding is niet de hoeveelheid kennis waarmee leerlingen de school verlaten, maar de honger naar kennis en of ze in staat zijn om die kennis zelf te vergaren” (Richard Livingstone). Aan de andere kant staan critici die de rol van motivatie overschat vinden en motivatie als een gevolg zien van kennisontwikkeling. Neem bijvoorbeeld de blogs van Greg Ashman’s ‘filling the pail’ of Paul Kirschner “Ik ben gemotiveerd, wat nu?” (voor een uitvoerige discussie over de rol van motivatie in het onderwijs, zie David’s eerdere pleidooi voor team grijs). 

Waar voor- (Wigfield & Eccles, 2002) en tegenstanders (Kirschner, 2017) van een versterkte focus op motivatie het echter over eens zijn, is dat leerdoelen het leerproces kunnen versterken (Kirschner & Neelen, 2021) . Ze geven onder andere richting aan het leren en faciliteren het feedbackproces. Als we L&S zo ver kunnen krijgen om met die leerdoelen aan de slag te gaan in plaats van met ‘hoofdstuk 3, pagina 15’ dan is dat winst. Motivatie is naar ons idee dus niet noodzakelijk voor het leerproces. Leren ‘hoeft niet altijd leuk te zijn’, en leren doet nu eenmaal soms een beetje pijn. Motivatie is echter wel wenselijk, omdat dit het onder de knie krijgen van leerdoelen kan ondersteunen. Zo werd informatie bijvoorbeeld beter opgeslagen wanneer L&S nieuwsgierig waren naar het antwoord op een vraag (Gruber et al., 2014). Daarnaast wordt het werk van docenten aangenamer wanneer L&S onderwijs niet als ‘doelloos’ beschouwen en het hen duidelijk wordt waar ze naartoe werken. Daarom vinden we het belangrijk om stil te staan bij technieken die helpen om L&S met meer motivatie met leerdoelen aan de slag te laten gaan. De goal setting theory geeft ons vijf duidelijke handvatten hoe we dat kunnen doen.

 

Goal setting theory en onderscheid prestatiegericht doelen en leerdoelen 

Locke en Latham hebben meer dan 40 jaar onderzoek gedaan naar het stellen van effectieve doelen (Locke & Latham, 2002). Uit hun onderzoek kwam naar voren dat mensen die specifieke, uitdagende doelen stelden meer motivatie hadden en betere prestaties behaalden dan mensen die algemene, makkelijke doelen stelden. Het basisidee van de goal setting theory is dus dat het stellen van doelen kan zorgen voor verhoogde motivatie en betere prestaties. Dat kan onder andere omdat doelen richting geven aan acties door duidelijker te maken wat voor gedrag precies vertoond moet worden en omdat ze het geven van feedback vergemakkelijken. 

Het is alleen wel belangrijk om onderscheid te maken tussen prestatiegerichte doelen (performance goals) en leerdoelen (learning goals). Prestatiegerichte doelen hebben betrekking op de uitkomst van een doel, zoals “ik wil een voldoende halen”, “ik ga opdracht 1 t/m 5 afmaken”, “ik wil mijn diploma halen”, of “ik wil niet blijven zitten”. Leerdoelen hebben juist betrekking op het onder de knie krijgen van (de meester worden in) een taak of vaardigheid, zoals “Ik wil weten hoe het hart werkt”, “Ik wil kunnen programmeren”, “Ik wil een vlog kunnen maken”, of “Ik wil een dier kunnen opereren”. 

Prestatiegerichte leerdoelen zijn gerelateerd aan oppervlakkig leren en extrinsieke motivatie terwijl leerdoelen meer gerelateerd zijn aan ‘diep’ leren en intrinsieke motivatie (Dweck & Leggett, 1988; Kover & Worrell, 2010). Oppervlakkig leren houdt in dat L&S vooral leren voor het ‘leren voor de toets’. Bij diep leren wil je informatie eigen maken om het zelf te gebruiken of toe te passen. L&S werken echt vaker met prestatiegerichte doelen dan met leerdoelen.

Het onderwijs moedigt L&S hier, vaak onbedoeld, toe aan. Het onderwijs is heel prestatiegericht in de zin dat we veel bezig zijn met cijfers, voldoendes en diploma’s. Onderstaande afbeelding die is verkregen uit een video van Stichting Leerkracht is daar een mooi voorbeeld van. Aan de ene kant is het super dat er wordt gewerkt met de goal setting theory om zo de prestaties en motivatie te verhogen. We zien een gezamenlijke ambitie, successen worden gevierd, er wordt richting gegeven aan het leren door de acties duidelijk te maken, een planning op te stellen en hulpvragers en -gevers aan elkaar te koppelen. Maar als we inzoomen zien we echter dat alle doelen gericht zijn op extrinsieke prestaties: “… ons diploma halen”, “alles voldoende afsluiten”. Verder komen er extrinsieke beloningen aan bod zoals “een mooi gala outfit uitzoeken”, en “aangenomen worden”. En de acties zijn vooral gericht op die prestaties in plaats van het onder knie krijgen van kennis of vaardigheden. Terwijl de goal setting theory juist daarbij goed van pas kan komen. In deel 2 van dit tweeluik gaan we daarom uitvoerig in op praktische tips die je kunt inzetten voor ieder van de vijf basisprincipes van deze theory. 

Still uit een video over leerdoelen van Stichting Leerkracht waarin aan de ene kant goed met doelen wordt gewerkt waaruit concrete acties en een planning voortkomen, maar waar aan de andere kant nog heel erg met extrinsieke prestatiegerichte doelen wordt gewerkt. 

 

Bibliografie

Dweck, C. S., & Leggett, E. L. (1988). A Social-Cognitive Approach to Motivation and Personality. Psychological Review, 95(2), 256–273.

Gruber, M. J., Gelman, B. D., & Ranganath, C. (2014). States of Curiosity Modulate Hippocampus-Dependent Learning via the Dopaminergic Circuit. Neuron, 84(2), 486–496. https://doi.org/10.1016/j.neuron.2014.08.060

Kirschner, P. A., & Neelen, M. (2021). Learning Objectives: GOAL!?! 3 Star Learning Experiences. https://3starlearningexperiences.wordpress.com/2021/07/20/learning-objectives-goal/

Kirschner, P. D. P. A. (2017). OK, ik ben gemotiveerd…en nu? | Blogcollectief Onderzoek Onderwijs. Blogcollectief Onderzoek Onderwijs. https://onderzoekonderwijs.net/2017/05/23/ok-ik-ben-gemotiveerden-nu/

Kover, D. J., & Worrell, F. C. (2010). The Influence of Beliefs on Intrinsic Instrumentality Motivation. Journal of Advanced Academic, 21(3), 470–498.

LAKS. (2020). Laksmonitor: hét tevredenheidsonderzoek onder scholieren 2020. http://portal.laks-monitor.nl/LAKSrapport_2020.pdf

Locke, E. A., & Latham, G. P. (2002). Building a practically useful theory of goal setting and task motivation: A 35-year odyssey. American Psychologist, 57(9), 705–717. https://doi.org/10.1037/0003-066X.57.9.705

Wigfield, A., & Eccles, J. S. (2002). The Development of Competence Beliefs, Expectancies for Success, and Achievement Values from Childhood through Adolescence. In Development of Achievement Motivation (pp. 91–120). Academic Press. https://doi.org/10.1016/b978-012750053-9/50006-1

Ben je ook benieuwd wat Neuro Habits voor jou, je collega’s of je leerlingen kan betekenen? Kijk gerust even rond op onze site of neem contact op

Deel dit bericht

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on print
Share on email

Hannelore Hemeltjen

Onderwijskundige

Hannelore Hemeltjen is al meer dan 25 jaar docent aardrijkskunde en een ervaren trainer in het onderwijs. Nadat ze de master Learning & Innovation succesvol heeft afgerond is ze 4 jaar lang onderwijskundig leider geweest in het VO. Haar passie ligt bij lesgeven en didactiek. Ze richt ze zich nu, naast het lesgeven in het VO, op het begeleiden en trainen van docenten en teams, die hun onderwijs willen versterken. Hannelore is vriendelijk, doeltreffend, enthousiast en kan goed luisteren.

Gespecialiseerd in

Onderwijs

Didactiek

Veranderkundige procesbegeleiding

hannelore

Erik Groot Koerkamp

Onderwijsexpert

Hij is al zijn hele werkzame leven in het onderwijs werkzaam op allerlei plekken en is zeker niet van plan over een paar jaar met pensioen te gaan. Daardoor is het echt je leven lang leren. Hij neemt je graag mee naar talentontwikkeling, formatief handelen, onderzoekend leren en groei-mindset. Erik is creatief, bevlogen en altijd nieuwsgierig.

Gespecialiseerd in

Onderwijsvernieuwing

Reflecteren

Differentiatie

erik-groot-koerkamp-removebg-preview

Neuro Habits gebruikt cookies om uw ervaring op onze site te optimaliseren. Door verder te gaan op onze site gaat u akkoord met ons privacybeleid en de cookies die wij verwerken.

Ronald Flohil, MSc.

Arbeid- en organisatiepsycholoog

Ronald heeft een fascinatie voor menselijk gedrag. Logisch, want hij is Arbeid- en Organisatiepsycholoog. Tijdens zijn studie heeft hij zich gespecialiseerd in Coaching & Vitaliteit binnen organisaties. Hij komt snel tot de kern en werkt oplossingsgericht om tot blijvende gedragsverandering te komen. Ronald is energiek, vriendelijk en analytisch. 

Gespecialiseerd in

Coaching

Vitaliteit

Gedragsverandering

Neuro_Habits_Ronald

Drs. Loes Kreemers

Duurzaamheidspsycholoog

Loes is gespecialiseerd in groen gedrag. Ze is projectleider en onderzoeker bij het lectoraat psychologie voor een duurzame stad bij de Hogeschool van Amsterdam. Hier doet ze onderzoek naar de gedragsverandering die van belang is voor de transitie naar een duurzame maatschappij. Loes studeerde sociale psychologie om te begrijpen waarom mensen bepaalde keuzes maken. Ze promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op onderzoek naar gedragsverandering en zelf-compassie. Loes helpt beleidsmakers om duurzame keuzes aantrekkelijk te maken voor breder publiek en adviseert Neuro Habits bij casussen die gaan over groen gedrag.

Gespecialiseerd in

Duurzaamheid

Groen gedrag

Arbeid & Organisatie

neuro-habits-4

Dr. Inge Wolsink

Arbeid en organisatie psycholoog

Sociaal, slim, gepassioneerd en creatief. Inge is gepromoveerd als arbeid & organisatie psychologe en deed onderzoek naar proactief gedrag en creativiteit aan de Universiteit van Amsterdam. Na haar promotie-traject ondervond ze zelf de consequenties van hevige stress. Tijdens haar herstel specialiseerde ze zich in de wetenschap achter stress, en volgde een opleiding tot yoga docent in India. Nu helpt ze organisaties en particulieren om op een gezonde manier creativiteit en effectiviteit te bevorderen, en stress te signaleren en reduceren.

Gespecialiseerd in

Stress

Creativiteit

Mindfulness

animatie-website-inge_004

Jay Borger, MSc.

Biopsycholoog

Jay is afgestudeerd als psychobioloog en altijd gepassioneerd geweest over hoe je wetenschappelijke kennis kan gebruiken om mensen fitter en gezonder te maken. Tijdens zijn studiejaren kreeg hij snel door dat er veel informatie is die niet wordt toegepast in de praktijk. Bij Neuro Habits draagt hij zijn kennis over naar de praktijk. Jay is vriendelijk, zorgvuldig en gedreven en staat altijd open voor een gesprek.

Gespecialiseerd in

Gezond gedrag

Slaap

Stress

jay

Drs. Daniël H. D. Maij

Psychiater / adviseur

Daniël is de broer van David. Hij is geen medewerker van Neuro Habits, maar geeft advies vanuit zijn functie als psychiater bij de GGZ-instellingen Parnassia en Antes. Daniël is gespecialiseerd en opleider in de verslavingspsychiatrie en weet zodoende ook alles van gewoontevorming. Daniël’s advies wordt altijd ingewonnen bij verslavingsproblematiek of bij het gebruik van medicijnen. Dit is belangrijk, want psychologen hebben geen geneeskunde gestudeerd en psychiaters wel.

Gespecialiseerd in

Geneeskunde

Arts

Verslaving

Roos Hijner, MSc.

Gedragspsycholoog

Roos wilde vroeger astronaut worden, maar besloot met beide benen op de grond te blijven staan en studeerde af als Psycholoog Arbeid & Gezondheid. Ze is het liefst dagelijks bezig met onderwerpen die er echt toe doen op het snijvlak van mens, welbevinden op het werk en leven lang ontwikkelen. Je mag haar dan ook altijd wakker maken voor een goed gesprek over motivatie, vitaliteit, werkplezier en onderwijs. Roos is bevlogen, nieuwsgierig, betrokken en enthousiast.

Gespecialiseerd in

Onderwijs

Vitaliteit

Werkgeluk

Neuro_Habits_Roos

Dr. Sanne de Wit

Klinisch psycholoog / adviseur

Dr. Sanne de Wit is geen medewerker van Neuro Habits, maar geeft onafhankelijk advies vanuit haar functie als universitair hoofddocent en gewoonteonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is ze nauw betrokken bij de ontwikkeling van Zelfi, de mobiele applicatie waarmee we onderwijsinstellingen helpen zodat leerlingen en studenten betere leren plannen, reflecteren en concentreren.

Gespecialiseerd in

Klinische psychologie

Gewoontevorming

Zelfi

sanne_gif

Dr. David L. R. Maij

Neuropsycholoog

David komt uit een onderwijsgezin en raakte gebiologeerd door de psychologie van leren en gedragsverandering. David is psycholoog NIP, haalde masters in klinische gezondheidspsychologie en cognitieve neurowetenschappen en promoveerde in de gedragswetenschappen. Zijn passies liggen bij gezondheidsgedrag en het onderwijs. David is kritisch, creatief en vriendelijk. Moeilijke dingen legt hij je makkelijk uit.

Gespecialiseerd in

Gewoontevorming

Onderwijs

Brein

david
Stel ons een vraag
Stel nu je vraag via Whatsapp
Hi! 👋
Hoe kunnen wij helpen?