Al je gewoonten, zoals tandenpoetsen voor het slapengaan (of woensdag-gehaktdag), liggen opgeslagen in netwerken van hersencellentjes in je brein. Wanneer we van gedrag (bijvoorbeeld sit-ups) een gewoonte willen maken (bijvoorbeeld elke dag 20 sit-ups voor het douchen), moeten we dus eigenlijk vooral zorgen dat in ons brein een sterk netwerk wordt gevormd tussen de douche en de sit-ups. Vervolgens willen we dat dit netwerk automatisch in gang wordt gezet, zodat je bij het zien van de douche onbewust gestrekt gaat naar de vloer om je sit-ups uit te voeren. Door het creëren van een sterk netwerk dat automatisch in gang wordt gezet zet je belemmerende factoren als motivatie en uitstelgedrag buitenspel. De vraag die nu als het goed bij elke productiviteitsfetisjist oprijst is hoe je zo snel mogelijk een zo sterk mogelijk netwerk kunt vormen. Hier komen tal van processen bij kijken die we je maar wat graag uitleggen in een van onze cursussen. In deze blog zoom ik in op één essentieel onderdeel bij het vormen van een sterk netwerk: beloning.

Beloningen stimuleren gedrag
In mijn vorige blog besprak ik al dat tech-bedrijven er alles aan doen om consumenten verslaafd te maken aan hun producten en beloningen zijn daarvoor een uiterst geschikt middel. De Like-button van Facebook of notificaties van Whatsapp, allemaal triggers die gekoppeld zijn in je brein aan dopamin-afgifte. Hoe sneller een beloning volgt op gedrag, hoe groter de kans dat een trigger gekoppeld wordt aan de beloning in het netwerk. Dit is goed terug te zien bij drugsverslaafden. Zo krijgen cocaïneverslaafden al een enorme hunkering om te gebruiken wanneer ze een geldbriefje zien. Briefjes geld worden opgerold om de cocaïne te kunnen snuiven en doordat het effect van cocaïne relatief snel optreedt worden briefjes geld in het breinnetwerk gekoppeld aan effect van de drugs. De snelheid van de beloning vergroot ook de verslavingskans van het middel. Het gebruik van paddo’s en extacy (die langzaam worden opgenomen in het brein) leidt zelden tot verslavingen, terwijl heroïne en sigaretten zeer verslavend zijn (door de snelheid waarmee ze worden opgenomen in het brein). Grotere beloningen werken vanzelfsprekend beter dan kleine beloningen. Als ik jou een euro geef voor elke sit-up die je doet, kun je binnen een jaar een wassalon open met dat onwijze wasbord van je.
“Op korte termijn is het dus raadzaam om een snelle, grote beloning te koppelen aan het gedrag waarvan je een gewoonte wilt maken.”
Digitale verslavingen door ‘zo-nu-en-dan’ beloning
Op korte termijn is het dus raadzaam om een snelle, grote beloning te koppelen aan het gedrag waarvan je een gewoonte wilt maken. Op lange termijn blijkt een ‘zo-nu-en-dan’ beloning (ookwel partiële bekrachtiging genoemd) echter ook tot krachtige netwerken te leiden. Partiële bekrachtiging houdt in dat gedrag op wisselvallige momenten wordt beloond, net zoals bij een gokautomaat. In de meeste gevallen ben je je geld kwijt, maar heel af en toe krijg je een beetje geld terug en maakt zo’n automaat genoeg lawaai om de hele snackbar te laten denken dat je de jackpot hebt gewonnen (over effectieve beloningen gesproken). Dit gokautomaatprincipe zie ik vaak terug bij digitale verslavingen. Ga maar eens na. Je Facebook newsfeed, een nieuwsapp of zelfs je mailbox zijn sterk vergelijkbaar met die eenarmige bandiet. De meeste berichten zijn oninteressant, maar zo nu en dan zit er een berichtje tussen dat je beloningscentrum weet te kietelen. Dit versterkt het netwerk en het verhoogt de kans dat je het gedrag nog eens wilt uitvoeren. Grappig weetje, doordat al die verslavende apps op onze telefoon staan pakken we deze gemiddeld zo’n 85 keer per dag onbewust uit onze broekzak. Als je dit gedrag nu koppelt aan sit-ups, dan wordt het misschien nog wat deze zomer.
